Antik Efes’te Kadın ve Erkek Giyim Tarzları
Efes’te antik çağda kadınlar ve erkekler, dönemin Yunan ve Roma modasına uygun kıyafetler giyerlerdi. Chiton (Khiton) adı verilen dikdörtgen kesitli uzun gömlek/tunik, hem kadın hem erkek tarafından kullanılan temel giysiydi. İki parça kumaşın omuzlarda iğnelerle veya düğmelerle tutturulmasıyla oluşan chiton, silindirik bir kıyafet formu yaratırdı. Arkaik dönemde genellikle herkes uzun chiton giyerken, sadece yolcular, askerler ve zanaatkârlar pratik olması için diz boyunda kısa chiton tercih ederdi. Klasik döneme gelindiğinde Efes, moda alanında ağırlığını hissettirmeye başladı; Ion (İyon) ve Dor giyim unsurlarını birleştirerek chitonları daha bol, geniş ve drapeli biçimde giymek moda oldu. Hellenistik dönemde de Efes yine trend belirleyici şehirlerden biriydi. Bu dönemde kadınların chitonlarına kemerlerini göğüs altından daha yukarı bağlamaları (yüksek bel stili) ve kolsuz chiton giymeleri yaygınlaştı. Özellikle MÖ 5. yüzyıldan itibaren Efes, Anadolu’da modanın öncüsü haline gelmiş, Ionya’daki diğer kentler de Efeslilerin giyim tercihlerini takip eder olmuştur. Hellenistik dönemde önceki yüzyılların sade beyaz kıyafet modası tekrar renkli ve desenli kumaşlara yönelmiş, hatta yün ve keten yerine şeffaf dokulu ince ipek giysiler tercih edilmeye başlanmıştır.
Ana giysi olarak chitonun üzerine, himation adı verilen büyük bir üstlük (pelerin/manto) hem kadın hem erkeklerce kullanılırdı. Himation, dikdörtgen bir şal olup vücuda çapraz şekilde sarılırdı; uçları omuz üzerinden atılarak önü ve arkası serbestçe sarkıtılırdı. Peplos ise özellikle Arkaik dönemde kadınların kullandığı, üst kısmı kıvrılarak kat oluşturulan bir tür yün giysiydi (Ion bölgesinde chiton daha yaygın hale gelmeden önce). Gençler, gezginler ve askerler daha hafif bir pelerin olan chlamys (khlamys) giyerlerdi; fibula denen bir iğne ile tek omuza tutturulan bu pelerin, klasik dönemde dikdörtgen iken Hellenistik dönemde oval kesilmiştir. Ayrıca işçiler, köleler ve askerler için pratik bir kıyafet olan eksomis kullanılırdı; omuzdan fibula ile tutturulan, kolsuz ve tek omzu açık bırakan diz boyunda bir tunikti. Bu giysiler, Yunan dünyasının temel kıyafetleri olup Roma döneminde de Efesliler tarafından giyilmeye devam etti.
Roma İmparatorluğu dönemine geçildiğinde, Efes’te giyim tarzları bazı yeni kıyafetlerle zenginleşti. Erkekler günlük hayatta genellikle tunica (tunika) denilen bir iç giysi giyiyorlardı; tunika, yün veya pamuklu bezden yapılmış, kısa kollu ya da kolsuz olabilen ve kemerle bele oturtulan bir gömlekti Erkek tunikaları diz üstünde, kadın tunikaları ise ayak bileğine kadar uzun olurdu; erkeğin tunikasının ayaklara kadar uzanması hoş karşılanmazdı. Özgür doğmuş (hür) Efesli kadınlar ise iç tunikalarının (tunica interior) üzerine stola adı verilen uzun bir elbise giyerlerdi; evli kadınların stolasının kol kenarlarında düğmeler bulunması gelenekti. Roma dönemi Efes’te chiton ve himation gibi Helenistik giysiler hala kullanılmakla birlikte, resmî ve üst tabaka giyimi olarak Roma’ya özgü toga da önem kazandı. Genç erkekler ergenliğe adım atarken törenlerde beyaz toga giymeye başlar, bu onların yetişkin statüsüne geçişini simgelerdi. Genel halk (özellikle Yunan kökenli Efesliler) toga yerine genellikle pallium denilen daha sade bir örtüyü tercih etse de, Roma vatandaşları için toga bir kimlik göstergesiydi.
Efes’te antik çağda kadınlar ve erkekler, dönemin Yunan ve Roma modasına uygun kıyafetler giyerlerdi. Chiton (Khiton) adı verilen dikdörtgen kesitli uzun gömlek/tunik, hem kadın hem erkek tarafından kullanılan temel giysiydi. İki parça kumaşın omuzlarda iğnelerle veya düğmelerle tutturulmasıyla oluşan chiton, silindirik bir kıyafet formu yaratırdı. Arkaik dönemde genellikle herkes uzun chiton giyerken, sadece yolcular, askerler ve zanaatkârlar pratik olması için diz boyunda kısa chiton tercih ederdi. Klasik döneme gelindiğinde Efes, moda alanında ağırlığını hissettirmeye başladı; Ion (İyon) ve Dor giyim unsurlarını birleştirerek chitonları daha bol, geniş ve drapeli biçimde giymek moda oldu. Hellenistik dönemde de Efes yine trend belirleyici şehirlerden biriydi. Bu dönemde kadınların chitonlarına kemerlerini göğüs altından daha yukarı bağlamaları (yüksek bel stili) ve kolsuz chiton giymeleri yaygınlaştı. Özellikle MÖ 5. yüzyıldan itibaren Efes, Anadolu’da modanın öncüsü haline gelmiş, Ionya’daki diğer kentler de Efeslilerin giyim tercihlerini takip eder olmuştur. Hellenistik dönemde önceki yüzyılların sade beyaz kıyafet modası tekrar renkli ve desenli kumaşlara yönelmiş, hatta yün ve keten yerine şeffaf dokulu ince ipek giysiler tercih edilmeye başlanmıştır.
Ana giysi olarak chitonun üzerine, himation adı verilen büyük bir üstlük (pelerin/manto) hem kadın hem erkeklerce kullanılırdı. Himation, dikdörtgen bir şal olup vücuda çapraz şekilde sarılırdı; uçları omuz üzerinden atılarak önü ve arkası serbestçe sarkıtılırdı. Peplos ise özellikle Arkaik dönemde kadınların kullandığı, üst kısmı kıvrılarak kat oluşturulan bir tür yün giysiydi (Ion bölgesinde chiton daha yaygın hale gelmeden önce). Gençler, gezginler ve askerler daha hafif bir pelerin olan chlamys (khlamys) giyerlerdi; fibula denen bir iğne ile tek omuza tutturulan bu pelerin, klasik dönemde dikdörtgen iken Hellenistik dönemde oval kesilmiştir. Ayrıca işçiler, köleler ve askerler için pratik bir kıyafet olan eksomis kullanılırdı; omuzdan fibula ile tutturulan, kolsuz ve tek omzu açık bırakan diz boyunda bir tunikti. Bu giysiler, Yunan dünyasının temel kıyafetleri olup Roma döneminde de Efesliler tarafından giyilmeye devam etti.
Roma İmparatorluğu dönemine geçildiğinde, Efes’te giyim tarzları bazı yeni kıyafetlerle zenginleşti. Erkekler günlük hayatta genellikle tunica (tunika) denilen bir iç giysi giyiyorlardı; tunika, yün veya pamuklu bezden yapılmış, kısa kollu ya da kolsuz olabilen ve kemerle bele oturtulan bir gömlekti Erkek tunikaları diz üstünde, kadın tunikaları ise ayak bileğine kadar uzun olurdu; erkeğin tunikasının ayaklara kadar uzanması hoş karşılanmazdı. Özgür doğmuş (hür) Efesli kadınlar ise iç tunikalarının (tunica interior) üzerine stola adı verilen uzun bir elbise giyerlerdi; evli kadınların stolasının kol kenarlarında düğmeler bulunması gelenekti. Roma dönemi Efes’te chiton ve himation gibi Helenistik giysiler hala kullanılmakla birlikte, resmî ve üst tabaka giyimi olarak Roma’ya özgü toga da önem kazandı. Genç erkekler ergenliğe adım atarken törenlerde beyaz toga giymeye başlar, bu onların yetişkin statüsüne geçişini simgelerdi. Genel halk (özellikle Yunan kökenli Efesliler) toga yerine genellikle pallium denilen daha sade bir örtüyü tercih etse de, Roma vatandaşları için toga bir kimlik göstergesiydi.